Neden ’Sürekli Sallanıyormuşuz Gibi’ Hissediyoruz?

Tarih: 27 Şubat 2023 Pazartesi 17:25

Haber-Cihan Barış Budak

6 Şubat'ta merkez üssü Kahramanmaraş olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde depremler meydana geldi. Ardından 20 Şubat'ta ise merkez üssü Hatay olan 6,4 ve 5,8 şiddetindeki depremler yaşandı. Yaşanan depremler 10 ilde ciddi yıkımlar ve can kayıpları yarattı. Depremlerin yarattığı sarsıntı Mersin'de de derinden hissedildi. Artçı depremler zaman zaman devam ederken, kişiler üzerinde 'sürekli sallanıyormuş hissi' oluşmaya başladı. Mersinliler, sosyal medya üzerinden; "Neden Mersin'de sürekli sallanıyormuş gibi hissediyorum? Aynı durumu herkes yaşıyor mu?" şeklinde paylaşımlarda bulundu. Gazetemize konuşan Yaşam Psikoloji Dünyası'ndan Klinik Psikolog Yaşam Yanardağ Çelik ise depremin kişiler üzerinde yarattığı travmayı anlattı.

"BÖLGEDEKİ DEPREMLER, MERSİN'DE YAŞAYAN İNSANLARDA DA TRAVMA ETKİSİ YARATTI"

Depremin başlı başına travma etkisi yaratan bir olay olduğunu vurgulayan Çelik, "Kimin nerede hissetinin hiçbir önemi yok. Tabii ki depremden direkt etkilenen 10 ilde yaşayanların travması çok daha büyük olur. Ama bölgedeki depremler, Mersin'de yaşayan insanlarda da travma etkisi yarattı. Beraberinde de yoğun bir korku ve kaygı durumu gelişti. Şu an depremi 10 ilde yaşayan insanlar da Mersin'de hisseden insanlar da her an tetikteler ve her anları kaygı ve korkuyla geçiyor. Pek çok insan da maalesef bu travmanın olumsuz etkilerini yaşıyor" dedi.

"MÜDAHALE KISMI ŞU AN YAPILMAMASI GEREKEN BİR DURUM"

 Travmanın genel olarak insanlar üzerinde 'kaçma' ve 'kaçınma' davranışlarını ortaya çıkarttığını vurgulayan Çelik, "Günlük yaşam aktivitelerinden uzaklaşma, normal yaşam döngüsünden çıkma ve gündelik becerilerden uzak durma gibi durumları ortaya çıkarabiliyor. Şu anda açıkçası bu durumlarla karşı karşıya kalan kişileri direkt terapiye almıyoruz. Çünkü bu, hemen müdahale edilmesi gereken bir durum değil. İnsanların bu durumla biraz yüzleşmesi ve kendi içinde tolere etmeyi öğrenmesi gerekiyor. Bu aşamada depremle ilgili yoğun kaygı ya da korku yaşayan insanlara 'psikolojik ilkyardımda' bulunulabilir. Ama müdahale kısmı şu an yapılmaması gereken bir durum. Şu an sadece dinleyip anlayabiliriz. Ama yatıştırıcı herhangi bir şey yapmamamız gerekiyor ki kişi bu durumla biraz bilinçli bir şekilde yüzleşebilsin" diye konuştu.

"TRAVMADAN SONRAKİ İLK 30-40 GÜN HER TÜRLÜ TEPKİ BİR ANLAMDA NORMAL SAYILABİLİR"

Son günlerde yaşanan depremin 'olup biten' bir şey olmadığını, zaman zaman devam ettiğini sözlerine ekleyen Çelik, "O travmanın yaşandığı ilk andan itibaren ilk 30 veya 40 günde çok yoğun kaygılar, kaçınma, olayı anımsama, ağlama veya sağlam olduğunu bildiği halde eve girmeme isteği gibi durumlar olabilir. Bunlar ilk 30 veya 40 günde anlaşılabilir. Ama ondan sonra artık realite çerçevesinde hareket etmek gerekir. Örneğin uzmanlar Mersin'in fay hattı üzerinde olmadığını belirtiyor. Bununla birlikte evinin sağlam olduğunu bilen bir kişinin arabada yatıyor olmasının bir anlamı yok. Ama 30 veya 40 günlük süre içerisindeki her türlü tepkinin de bir anlamda normal olduğunu eklemem gerekir. Hatta travmanın tanımında, 'anormal olaylara verilen anormal tepkiler çok normaldir' şeklinde bir ifade geçer. Kişiler şu anda tabii ki ağlayacak, üzülecek, korkacak, kaygı duyacak, evine girmek istemeyecek. Bu anlaşılabilir bir durum. Ama ortalama 1 ay gibi bir süreden sonra kişilerde; normal seyrine göre yaşamını yeniden düzenleme becerisi oluşmasını bekleriz. Eğer oluşmuyorsa, o zaman müdahale etmek gerekir" ifadelerine yer verdi.

"ALGI ŞU ANDA MANTIĞA VE AKLA GÖRE HAREKET ETMİYOR"

Kişilerde son günlerde sıkça görülen 'sürekli sallanma hissi'ne de değinen Çelik, "Birincisi, gündelik yaşamda normal otururken kaygının tetiklediği bir durum olarak görülebiliyor. Gerçekte sallantı olmuyor ama kişi, kaygıdan dolayı sanki sallanıyormuş gibi hissedebiliyor. İkincisi, özellikle uzanırken hissedilebiliyor. Çünkü bedenimize ve dışarıdan gelen uyaranlara o kadar çok odaklanıyoruz ki, bedenimizin normal ritmini bile dışarıdan gelen sallanma hissi gibi hissedebiliyoruz. Aslında bu tamamen algı yanılması. Çünkü algı şu anda mantığa ve akla göre hareket etmiyor. Kaygı ve korkuya göre hareket ettiği için hissedilen şeylere yüklediği anlamlar da farklılaşıyor.  Bu tamamen psikoloji bir durum. Örneğin, 20 gün boyunca teknede yaşadığınızı ve sürekli denizde olduğunuzu düşünün. İndikten sonra da bir süre hem ortak kulak denge merkezinden kaynaklı hem de psikolojik durumdan kaynaklı insanda sallanıyormuş hissi oluşur. Şu anda yaşanan da buna benzer bir durum. Ama bir süre sonra bu tür belirtilerin ortadan kalkmasını bekliyoruz" şeklinde konuştu.

"KENDİMİZİ ZORLAMADIĞIMIZDA KORKU VE KAYGI DAHA DA BÜYÜTEBİLİR"

Hissedilen durumların geçici olduğuna dikkat çeken Çelik, "Bu noktada iradenin ve aklın çizgisinden çıkmamak çok önemli. Evinin sağlam olduğunu bilen ve evine girmek yerine arabada uyuyan veya başka yerlerde hayatını sürdürmeye çalışan insanlar var. İnsanların kendini bazı şeylere maruz bırakmaması gerekiyor. Evi yıkık olan, tehlikeli olduğu tespit edilen veya orta hasarlı olduğu belirtilen kişilere 'gözünü karart, git evinde otur' demiyorum elbette. Ama eldeki veriler iyi yöndeyse ve evi sağlamsa, insanların biraz da korkuyla yüzleşerek yaşaması gerekiyor. Kendini biraz zorlaması gerekiyor. Çünkü biz kendimizi zorlamadığımızda korku ve kaygı daha da büyütebilir. İşte o zaman ilaç veya psikolojik destek olmadan kişi bu durumla baş edemez hale gelebilir" diye konuştu.