Gıda fiyatları; dünyada yüzde 4, Türkiye’de yüzde 92 arttı

Tarih: 16 Ekim 2022 Pazar 14:58

Haber- Emrah Birgül

Gıda fiyatları son 1 yılda dünya genelinde yüzde 4 artarken, Türkiye’de ise yüzde 92 arttı. Tarımsal alanda girdilerde yaşanan artışla birlikte, gıda fiyatlarındaki artışı beraberinde getirdi. Yıllık enflasyon Eylül 2022'de yüzde 83'ü aşarken ulaştırmadan sonra en çok fiyat artışı gıdada oldu. Gıda fiyatlarındaki artış ile ilgili gazetemize değerlendirmelerde bulunan TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Mersin Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Değirmenci, gıdadaki fiyat artışlarını tarımsal sektöre bağlayarak, büyük oranda hammaddenin dışa bağımlılığından dolayı fiyatların artığını ifade etti.

“YILLIK GIDA ENFLASYONU DÜNYA’DA BİZDEN FARKLILIK ARZ ETMEKTEDİR”  

Türkiye’ de Eylül 2022’ de yıllık enflasyonun yüzde 83’ ün üzerinde gerçekleştiğini kaydeden Değirmenci,  “Gıda fiyatlarında Eylül 2022 tarihi itibari ile yüzde 92 oranında artış yaşanmıştır. Bizde durum böyle iken dünyaya baktığımızda durum biraz bizden farklılık arz etmektedir. TÜİK, FAO, OECD verilerine baktığımızda Türkiye’ de yıllık gıda enflasyonu Eylül 2022’ de yüzde 92 iken, AB ülkelerinde (Ağustos 2022 tarihi itibari ile) yüzde 14, OECD Ülkelerinde (Ağustos 2022 tarihi itibari ile) yüzde15, dünya ortalamasına baktığımızda Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ nün (FAO) açıkladığı rakam yüzde 3,8 olarak görülmektedir. Yine FAO verilerine baktığımızda Küresel Gıda Fiyat Endeksi 6 aydan bu yana düşmektedir” ifadelerini kullandı.

“BÜYÜK ORANDA GÜBREDE DIŞA BAĞIMLIYIZ”

Tarımsal üretiminin en önemli girdilerden bir tanesinin gübre olduğunu belirten Değirmenci, Türkiye’deki gübrenin dışarıdan geldiğinden dolayı gıda fiyatlarına da yansıdığını ifade ederek, “Gıda fiyatlarının neden arttığına baktığımızda nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz. Öncelikle tarımsal girdilerde yaşanan artış ve Türk Lirasının diğer para birimleri karşısındaki değer kaybı bunun başlıca sebebi olarak görülebilir. Özellikle dünyadaki doğalgaz krizi ile azotlu gübrelerde yaşanan artışlar, kimyevi gübrelerin ana hammaddelerinin Türkiye ‘ de bulunmayışından kaynaklı artışlar ve bunların üzerine dolar ve Euro kurundaki artışları da kattığımızda tarım ürünleri üzerindeki etkisi katlanarak büyümektedir. Bunun en önemli sebebi de çok büyük oranda gübrede dışa bağımlı olmamızdır” ifadelerini kullandı.

“TOHUMDA VE HAYVAN YEMİ FİYATLARINDA ÇOK BÜYÜK ARTIŞLAR OLMUŞTUR”

Çiftçinin kullandığı tohum ve yemdeki fiyat artışlarının yüksek olmasından da gıda fiyatlarını etkilediğini kaydeden Değirmenci, “Bildiğiniz gibi son bir yılda çiftçinin kullandığı tohumda ve hayvan yemi fiyatlarında da çok büyük artışlar olmuştur. Bunun nedeni de hayvan yemi hammaddelerinin yüzde 50’ den fazlası ithal olarak temin edilmektedir. Bu da bize gıda enflasyonu olarak geri dönmektedir” şeklinde konuştu.

“MOTORİNİN LİTRE FİYATI 7,30 TL CİVARLARINDA İKEN BUGÜN 27,20 TL ÇIKMIŞ”

Yakıtın pahalı olmasından dolayı tarıma büyük maliyetler çıkardığını ve bu maliyetlerin gıdaya yansıdığını aktaran Değirmenci, “Gıda enflasyon kaynağı olan enerji fiyatlarının da etki  artışı sayabiliriz. 1 Eylül 2022 tarihinde yapılan yüzde 20’lik mesken, yüzde 30'luk işyeri ve yüzde 50’lik sanayi zamlarıyla birlikte 2022 yılında elektriğe yapılan toplam zam Eylül 2022 itibarıyla mesken düşük kademe için yüzde 136, mesken yüksek kademe için yüzde 184; iş yeri düşük kademe için yüzde 174, iş yeri yüksek kademe için yüzde 266 olmuştur. Diğer taraftan Ekim 2021 itibari ile motorinin litre fiyatı 7,30 TL civarlarında iken bugün 27,20 TL civarlarındadır. Yani yıllık artış yaklaşık yüzde 272 oranında olmuştur. Bu artışlar tarımda mekanizasyonun, sulamanın maliyetlerini bu oranlarda arttırmıştır” ifadelerini kullandı.

“KURAKLIK ÖZELLİKLE HUBUBAT VE BAKLİYATTA ÜRETİMİ DÜŞÜRDÜ”

Dünyada ve ülkede yaşanan kuraklığın da gıda fiyatlarına etkisinin çok büyük olduğunu kaydeden Değirmenci, “Kuraklık özellikle hububat ve bakliyatta üretimi düşürdü. Diğer ürünlerde verimi etkiledi. Fiyat artışında kuraklık, sel, dolu, don, aşırı sıcak gibi hava değişikliklerine ve iklime bağlı doğal afetlerin de etkisi var. Ek olarak ta hal yasası ve zincir marketlerin etkisini de yadsımamak lazım. Hal yasası ile marketlere toptancı hallerinden ürün almak yerine üreticiden doğrudan ürün alıp satmak yetkisi verildi. Bunun yanında son gelişmeler ile gıda piyasasının zincir marketlere teslim edildiğini de üzülerek görmekteyiz. Bunun sonucu olarak ta küçük esnaf yok edilmiş ve rekabetin azalması ile gıda fiyatlarının artışı da kaçınılmaz olmuştur. Sonuç olarak önümüzdeki dönem de ülkemizde gıda fiyatlarının artışını önleyecek veya düşüşlere sebep olacak gelişmelerin yaşanmayacağını öngörmekteyiz. Hükümetin bu konuların düzenlenmesi ve ekonomik politikaları ile ilgili bir değişim yapmadığı sürece bir düşüşün yaşanmayacağı aşikardır” sözlerini kullandı.